Күні: 29,01,2018

Сынып: 9

Физика

Пәні мұғалімі: Сарыбаев Н.Қ

Сабақтың тақырыбы: Жұлдызды аспанның жылжымалы картасы.

Сабақтың мақсаты:

а) білімділігі

шоқжұлдыздар; аспан сферасы, негізгі элементтері; жұлдызды аспанның жылжымалы картасы, жұлдыздардың экваторлық координаталары, шырақтардың шарықтауы (кульминациясы); жер бетінде географиялық координаталарды (ендікті) анықтау; есептер шығару;

б) тәрбиелігі

топішілік, топаралық бағалау тәсілдері арқылы оқушыларды адалдыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу, тапсырмаларды деңгейлеп беру арқылы бәсекелестікпен жұмыс істеуге тәрбиелеу;

в) дамытушылығы

интерактивті тақтаны қолдану дағдысын қалыптастыру; жұлдызды аспанның жылжымалы картасын пайдаланып, шоқжұлдыздардың бағытын анықтауы арқылы оқушылардың іскерлік дағдысын қалыптастыру; Жер бетіндегі географиялық ендікті анықтауы арқылы есептеуге дағдыландыру.

Сабақтың түрі: дәстүрлі емес-интерактивті сабақ .

Сабақтың типі: жаңа білім беру сабағы.

Пәнаралық байланыс: математика, география.

Жоспар.

Жұлдызды шашу.

ЖАЖК-мен саяхат.

Сен білесің бе?

Астротүйін.

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру. Оқушылар 3 шоқжұлдызға топтастырылған.

Олар-Үлкен аю, Кіші аю, Орион. Топішілік бағалау картасы ұыснылады, картаны топ басшылары толтырады.

Бағалау картасы

Р\с	Жұлдыз атауы	Жұлдызды шашу	ЖАЖК-мен саяхат			Астро-түйін	Қосымша ұпай	Барлығы
			▲	■	●
1
2
3
4

 

Бағалау картасы

Р\с	Шоқжұлдыз атауы	Жұлдызды шашу	ЖАЖК-мен саяхат			Астро-түйін	Қосымша ұпай	Барлығы
			▲	■	●
1	Кіші аю
2	Үлкен аю
3	Орион
Барлығы

 

Топаралық бағалау картасын мұғалім толтырады.

Үй тапсырмасын тексеру мақсатында тест тапсырмалары орындалды.

Жұлдызды шашудан құр қалмаңыздар!

 

 

 

 

 

 

Жұлдызды шашу. Тест

І-нұсқа.

1. Аспан сферасы дегеніміз...

А. белгілі радиустағы сфера   В. радиусы анықталмаған жорамал сфера  

С. тастан жасалған күмбез Д. жеті қабаттан тұратын сфера  Е. А-Д жауаптары дұрыс емес

2. Кіші аюдың “ құйрығындағы” жұлдыз?

А. Арктур        В. Регул         С. Процион      Д. Темірқазық     Е. Сүмбіле

3. Аспанда қанша шоқжұлдыз белгіленген?

А. 108               В. 82               С. 83                 Д. 85                     Е. 88

4. Аспан экваторы көкжиекпен қандай нүктелерде қиылысады?

А. оңтүстік, солтүстік   В. зенит   С. шығыс,батыс      Д. надир     Е. полюс

5. Аспан меридианының жазықтығы көкжиек жазықтығымен қиылысқанда пайда болатын сызық?

А. талтүстік сызық       В. тіксызық    С. вертикаль   Д. параллель   Е. перпендикуляр

6. Күннің тоқырау нүктелері күн мен түннің теңелу нүктелеріне қатысты қалай орналасқан?

А. параллель             В. перпендикуляр    С. бір түзудің бойында  

Д. сүйір бұрыш жасайды    Е. доғал бұрыш жасайды

7. Экваторлық координаталар жүйесі...

А. еңістік       В. азимут   С. азимут, шырақ биіктігі 

Д. еңістік, тура көтерілу  Е. тура көтерілу, азимут.

8. Жұлдызды аспанның картасын жасау үшін көкжиектік координаталарды

пайдалануға бола ма?   

А. иә            В. жоқ

9. Бұрыштық өлшемге айналдырыңдар

5 сағ 12 мин.

А. 78°      В. 87°       С. 90°       Д. 15°      Е. 60°

10. Аспан сферасының тәуліктік қозғалысы немен түсіндіріледі?

А. жұлдыздардың қашықтығымен  В. жұлдыздардың жарқырауымен

С. Жердің өз осінен айналуымен    Д. шоқжұлдыздардың алуан түрлілігімен

Е. шоқжұлдыздардың біркелкілігімен

ІІ-нұсқа.

1. Шоқжұлдыз дегеніміз...

А. аспанның нақты шекарасы анықталған белгілі бір бөлігі

В. аспанның нақты шекарасы анықталмаған белгілі бір бөлігі

С. аспанның белгісіз бөлігі

Д. шекарасы анықталмаған белгісіз бөлігі Е. А-Д жауаптары дұрыс емес

2. Аспан меридианы көкжиекпен қандай нүктелерде қиылысады?

А. шығыс,батыс       В. оңтүстік полюс    С. солтүстік полюс  

Д. оңтүстік,солтүстік     Е. шығыс, оңтүстік

3. Дүние осі Жердің айналу осіне қатысты қалай орналасқан?

А. Перпендикуляр               В. параллель      С. сүйір бұрыш жасайды.

Д. доғал бұрыш жасайды    Е. тік бұрыш жасайды

4. Зенит пен Надирді қосатын сызық?

А. талтүстік сызық   В. Көкжиек     С. Экватор    Д. эклиптика    Е. тік сызық

5. Көкжиектік координаталар жүйесі?

А. еңістік  В. тура көтерілу   С. азимут, шырақ биіктігі   Д. еңістік, тура көтерілу  Е. азимут

6. Жұлдыздың экваторлық координаталарының мәні тәулік бойы өзгере ме?

А. иә   В. жоқ

7. Дүниенің төрт бұрышының азимут мәндері қандай болады?

А. оңтүстік 180°, солтүстік 0°,     шығыс 270 °,    батыс 90 °

В. оңтүстік 0°,     солтүстік 180°,  шығыс 270°,    батыс 90°

С.  оңтүстік 0°,      солтүстік 90°,     шығыс 180°,   батыс 270°

Д.  оңтүстік 270°,  солтүстік 180°,   шығыс 90°,     батыс 0°

Е.   оңтүстік 90°,    солтүстік 0°,      шығыс 180°,   батыс 270°

8. Дүниенің солтүстік полюсі маңында

(1 жуық қашықтықта ) орналасқан жұлдыз

А. Темірқазық           В. Сүмбіле        С. Үлкен аю   Д. Жетіқарақшы   Е. Сириус

9. Сағаттық өлшемге айналдырыңдар 45° 15'

А. 3 сағ 3 мин           В. 3 сағ 2 мин     С. 3 сағ 1 мин  Д. 4 сағ 4 мин  Е. 4 мин

10. Аспанда қанша шоқжұлдыз белгіленген?

А. 82    В. 88        С. 83        Д. 105       Е 106

 

Жауабы

№	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
І	В	Д	Е	С	А	В	Д	В	А	С
ІІ	А	Д	В	Е	С	А	В	А	С	В

 

 

 

 

 

 

 

 

Бағалау критерийі

Дұрыс жауап                        Ұпай

9-10                –                      “5”

7-8                  –                      “4”

                                                          5-6                  -                      “3”

 

Бағалау критерийіне сәйкес, жұпаралық тексеру ұсынылады. Топ басшылары жұлдызды шашудың нәтижелерін жариялап, бағалау картасына түсіреді.

Бүгінгі сабақта аспан сферасының жазықтықтағы бейнесімен танысып,

ЖАЖК – мен саяхат жасаймыз!

Жаңа сабақтың тақырыбын жазып, алдарыңызға картаны дайындап қойыңыздар.

Жұлдызды аспанның жылжымалы картасы.

Әртүрлі географиялық ендіктегі аспан сферасының қозғалысы.

Жаңа сабақты түсіндіру.

 

 

 

 

 

 

 

<AO1O = φ                                                <PON = hp         hp = φ

          

Саяхатымызды деңгейлік тапсырмалар орындаумен жалғастырамыз.

 

Орташа деңгей

Жұлдызды картадан

А) α Орион,   б) α Лира жұлдыздарының экваторлық координаталарын анықтап, кестедегі мәндерімен салыстырыңдар.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жаттығулар интерактивті тақтада орындалады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоғары деңгей

ЖАЖК-ты бақылау орындалатын күні 0 сағ, 6 сағ, 12 сағ және 18 сағ уақыттарына келтіріп, осы кездерде төмендегі шоқжұлдыздардың Темірқазықтың қай тұсында (шығыс, батыс, оңтүстік, солтүстік) орналасқандарын анықтап, кестені толтырыңыздар. Жұлдызды аспан көрінісінің өзгеру себебі жөнінде тұжырым жасаңдар.

Шоқжұлдыздардың аспан тұстарында орналасуы

 

Шоқжұлдыздар	Уақытқа байланысты орналасуы
	0 сағат	6 сағат	12 сағат	18 сағат
Үлкен аю
Кассиопея
Орион
Аққу

 

           

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сен білесің бе?  Астрономиялық оқиғалар

1. 2009 жыл – ХАЖ (Халықаралық астрономия жылы.  )
2. Қазақстандағы алғашқы планетарийге – 43 жыл. Ақтөбе қаласы “Үркер” үйірмесі.
3. В.Г.Фесенков атындағы астрофизика институты. Алматы қаласы
4. Алматы обсерваториясы. Ай тұтылуы – 2010 жыл, 00 сағ 50 мин.
5. “Үркер, Үшарқар – Таразы және Сүмбіле үш айда туып, бір айда батар” жұлдыз ережесі

Топ басшылары саяхатымыздың негізгі бөлігінің ұпайларын хабарлайды.

 

Үйге тапсырма
Келесі кезекте - астротүйін. “Мені таны.” Төмендегі сызбалар қандай құбылыстарды бейнелейді?

1.Гиперсілтемемен алынған аспан сферасының қозғалысы бейнеленді.

2.                                                                                              3.

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бүгінгі саяхатымыздың мәре сызығына келіп жеттік.

Сабағымыздың ең үздік тобы, «Темірқазығы» - ең үздік оқушы анықталды.